30 Ιουνίου 2010

Το μηνολόγιο ενός βιβλιοθηκονόμου




06-2004 

Γεννιέται η ιδέα δημιουργία της World Digital Library



07-06-1966 

Aνοίγει της πόρτες της επίσημα, η βιβλιοθήκη του Ευγενίδου Ιδρύματος 


15-06-2003 

Oλοκληρώθηκε η 1η ηλεκτρονική έκδοση της 22ης έκδοσης του 
16-06-1989 

Δημοσιεύεται το ΦΕΚ 169/Α/89 με το οποίο καθορίζονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων των Tμημάτων Βιβολιοθηκονομίας των ΤΕΙ


15-06 

Γιορτάζει ο προστάτης των βιβλιοθηκών, Άγιος Ιερώνυμος

27 Ιουνίου 2010

Αναγνώσεις



Σας προτείνουμε για ανάγνωση μια σειρά από άρθρα που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στο BookPress και σχετίζονται με το διάβασμα, το βιβλίο και τα e-books

1. Ε-book στα πανεπιστήμια του κ. Φοίβου Καρζή

Συμβαίνει κάθε άνοιξη. Τα πρωτοσέλιδα γεμίζουν από αριθμούς με εισακτέους στα πανεπιστήμια. Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες ενθουσιάζονται επειδή οι πάντες θα βρουν μια θέση στον ήλιο της ανώτατης εκπαίδευσης – και θα εξασφαλίσουν έτσι αναβολή από τη στράτευση και φοιτητικό πάσο για τα λεωφορεία, που είναι τα μόνα βέβαια εφόδια που παρέχουν οι (υπό κατάληψη) σχολές.

2. Οι νέοι θα προτιμήσουν τα e-books της κας Ελπίδας Πασαμιχάλη

Ποιες είναι οι πολιτικές των Ελλήνων εκδοτών στο μείζον θέμα της ψηφιοποίησης των βιβλίων; Σε τι ποσοστό έχουν ψηφιοποιήσει τους ήδη υπάρχοντες τίτλους; Πώς βλέπουν τις κινήσεις της Google για αυτόματη ψηφιοποίηση των έργων λόγου; Ποια η ανταπόκριση του κοινού και ποιες οι δικές τους προβλέψεις για το ψηφιακό μέλλον του βιβλίου; Οι Α. Καστανιώτης, Χ. Ψυχογιός, Ά. Πατάκη και Ν. Παπαγεωργίου, εκπρόσωποι τεσσάρων μεγάλων εκδοτικών οίκων, ανοίγουν τα χαρτιά τους στην Book Press. 

3. Ο Γουτεμβέργιος περνάει στο παρελθόν της κας Ελπίδας Πασαμιχάλη

Ο Άρης Πετρόπουλος χαρτογραφεί τις δυνατότητες προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων για συγγραφείς κι εκδότες στην ψηφιακή εποχή. «Η σύγχυση για το ψηφιακό τοπίο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, ούτε καν πανευρωπαϊκό. Είναι παγκόσμιο! Και στο εξωτερικό, τόσο οι εκδότες όσο και οι συγγραφείς νιώθουν αμηχανία μπροστά στις αλλαγές, οι  οποίες δεν θα έλθουν, έχουν έλθει ήδη!», αυτή είναι η διαπίστωση του Άρη Πετρόπουλου, διευθυντή του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ),


Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και το διαδίκτυο διαμορφώνουν ένα νέο είδος νεανικής αναγνωστικής κουλτούρας. Σε αυτήν πρωταγωνιστούν η εικόνα, η ταχύτητα, η μείξη και η πολυσυλλεκτικότητα. Ο ρόλος της λογοτεχνίας και της διδασκαλίας της στο νέο αυτό πλαίσιο μένει να προσδιοριστεί. Ένα καινούργιο νοητικό περιβάλλον σχηματίζεται, και η λογοτεχνία δεν μπορεί –και δεν πρέπει– να το αγνοεί (κάτι που ενίοτε συμβαίνει επιδεικτικά σήμερα).

5. To e-book υπέρ του αναγνώστη του κ. Σωτήρη Βανδώρου

καθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Παντελής Μπασάκος διαβάζει βιβλία σχεδόν αποκλειστικά σε ηλεκτρονική εκδοχή πλέον, ενώ πρόσφατα αγόρασε και συσκευή ψηφιακής ανάγνωσης. Μοιράζεται με την Book Press την εμπειρία του και, μολονότι δηλώνει υποστηρικτής των νέων τεχνολογιών, θεωρεί ότι στη μορφή του έντυπου βιβλίου υπάρχει  μια σοφία που δεν πρέπει να βιαστούμε να την εγκαταλείψουμε.
 
6. Το βιβλίο-φετίχ του κ. Νίκου Βλαντή

Πολλά ακούγονται για το ηλεκτρονικό βιβλίο και για το αν θα αντικαταστήσει το «συμβατικό». Εμπειρογνώμονες του εκδοτικού χώρου τοποθετούν αυτή την προοπτική στο –όχι και τόσο μακρινό– 2018-2019. Στις συζητήσεις που κάνω με συναδέλφους συγγραφείς ή ανθρώπους του βιβλίου, ακούω την επαναλαμβανόμενη άποψη για τη «μαγεία του τυπωμένου χαρτιού», «το φετίχ του βιβλίου» κ.ά. Ουδείς φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι το βιομηχανοποιημένο βιβλίο, σελιδοποιημένο βιαστικά και με ιλουστρασιόν εξώφυλλο, ουδεμία σχέση έχει –ποιοτικά μιλώντας– με το προβιομηχανικό βιβλίο: δεν διαθέτει μεγάλη διάρκεια ζωής (λόγω κακής ποιότητας βιομηχανικού χαρτιού), ούτε μεταφέρει καμία άλλη «μαγεία», εκτός από το «φετίχ της ιδιοκτησίας», το πολιτισμικό μόρφωμα του ύστερου καπιταλισμού.

7. Ο θρίαμβος της ανάγνωσης της κας Χριστίνας Μπάνου

Στο χαρτί ή στην οθόνη, διαβάζουμε περισσότερο. Η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο έχει χαρακτηριστεί από τους μελετητές ως επανάσταση, λόγω των σημαντικών αλλαγών που σηματοδότησε στη διάδοση της γνώσης, στην εκπαιδευτική διεργασία, στον επιστημονικό διάλογο, στην πληροφόρηση και στις ιδεολογικές και κοινωνικές ζυμώσεις. Το έντυπο βιβλίο, εκφράζοντας και ταυτόχρονα διαμορφώνοντας την εποχή του, άλλαξε και τον τρόπο ανάγνωσης. Η μετάβαση, άλλωστε, από το χειρόγραφο στο έντυπο βιβλίο σήμανε την εδραίωση της σιωπηλής ανάγνωσης.

8. Από το χαρτί στην οθόνη του κ. Σωτήρη Βανδώρου 

Το έντυπο βιβλίο θα εκτοπιστεί από το ψηφιακό; Κι αν ναι, τι αλλάζει στον τρόπο που θα διαβάσουμε; Τίποτε από αυτά που συμβαίνουν τους τελευταίους μήνες δεν είναι απολύτως καινοφανές, αλλά αν κανείς τα αντιμετωπίσει σωρευτικά υποψιάζεται ότι είμαστε στα πρόθυρα τεκτονικών μετατοπίσεων στο πεδίο της ανάγνωσης και πιθανόν σε όλο το οικοδόμημα της εκδοτικής βιομηχανίας. Μπορεί οι e-readers (συσκευές ανάγνωσης που έχουν δυνατότητα αποθήκευσης κι επεξεργασίας ηλεκτρονικών βιβλίων κι άλλων κειμένων) να πρωτοβγήκαν στην αγορά πριν από 12 χρόνια και να πέρασαν τη μισή, τουλάχιστον, ζωή τους στην αφάνεια. Σήμερα όμως είναι τόσο εκλεπτυσμένοι και προσομοιάζουν στη σελίδα του έντυπου βιβλίου τόσο ικανοποιητικά ώστε έχουν δώσει ισχυρή ώθηση στην πώληση ηλεκτρονικών βιβλίων (e-books): το διαδικτυακό βιβλιοπωλείο-κολοσσός Amazon πούλησε περισσότερα ηλεκτρονικά παρά συμβατικά βιβλία, για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα.


23 Ιουνίου 2010

Μακροπρόθεσμη διατήρηση ψηφιακού υλικού



των Π. Κωνσταντόπουλου, Μ. Πετράκη και Μ. Πετράκη


Εισαγωγή
Η ψηφιακή πληροφορία απαιτεί περισσότερο ίσως από κάθε άλλο μέσο αναλυτικά μεταδεδομένα για να εξασφαλίσει την διατήρηση και δυνατότητα πρόσβασης σε μελλοντικές γενιές. Τα μεταδεδομένα που απαιτούνται για την διατήρηση παραδοσιακών πληροφοριακών πόρων, όπως για ένα βιβλίο, είναι αρκετά πιο απλά. Το βιβλίο είναι ένα φυσικό, στατικό αντικείμενο: έχει ξεκάθαρα όρια, και το περιεχόμενο του δεν μεταβάλλεται στη διάρκεια του χρόνου. Επιπλέον η τεχνολογία που απαιτείται για την πρόσβαση σε ένα βιβλίο- η ανθρώπινη οπτική επιθεώρηση – είναι απίθανο να
αχρηστεύσει.

Σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, η εξασφάλιση της «φυσικής ύπαρξης» ενός ψηφιακού αντικειμένου για μεγάλο χρονικό διάστημα αναλογούσε στην διατήρηση της ροής των δυφίων σε μη-ασταθή ψηφιακά μέσα αποθήκευσης. Αυτό ωστόσο είναι ένα μόνο κομμάτι της διαδικασίας διατήρησης. Καθώς τα ψηφιακά αντικείμενα δεν παραμένουν αμετάβλητα, οι αλλαγές στην ιστορία ενός αντικειμένου πρέπει να διατηρούνται στην διάρκεια του χρόνου εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αυθεντικότητα και ακεραιότητα τους. Οι τεχνολογίες πρόσβασης στα ψηφιακά αντικείμενα συχνά αχρηστεύουν: συνεπώς ίσως είναι αναγκαία η ενθυλάκωση μαζί με το αντικείμενο της πληροφορίας
που σχετίζεται με το κατάλληλο περιβάλλον του υλικού, το λειτουργικό σύστημα καθώς το λογισμικό που απαιτείται για την αναπαράσταση του αντικειμένου (rendering). Όλο το σύνολο αυτής της πληροφορίας καθώς και άλλες μορφές περιγραφής και τεκμηρίωσης μπορεί να συλλαμβάνονται με μεταδεδομένα που σχετίζονται με το
αντικείμενο.
 
Στόχος των μεταδεδομένων διατήρησης είναι η υποστήριξη και διευκόλυνση της συνοχής της ψηφιακής πληροφορίας για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστραλίας ορίζει μια σύνοψη των τύπων πληροφορίας που ανήκουν σε αυτή την κατηγορίας. Συγκεκριμένα τα μεταδεδομένα διατήρησης μπορεί να χρησιμοποιηθούν για:
• Αποθήκευση τεχνικών πληροφοριών για την υποστήριξη αποφάσεων και
ενεργειών διατήρησης
• Τεκμηρίωση ενεργειών διατήρησης που έχουν ληφθεί όπως για παράδειγμα πολιτικές μετατροπής (migration), εξομοίωση (emulation)
• Καταγραφή της επιρροής των στρατηγικών διατήρησης
• Εξασφάλιση της αυθεντικότητας των ψηφιακών πόρων στην διάρκεια του χρόνου
• Καταγραφή πληροφορίας για διαχείριση συλλογών και διαχείριση των
δικαιωμάτων
 
Το είδος της πληροφορίας που απαριθμήσαμε παραπάνω απευθύνονται σε δυο λειτουργικούς στόχους: πρώτος στόχος είναι η παροχή αρκετής γνώσης στους διαχειριστές διατήρησης για την λήψη κατάλληλων ενεργειών ώστε να διατηρείται η ροή μπιτ του ψηφιακού αντικειμένου για μεγάλα χρονικά διαστήματα και ο δεύτερος αναφέρεται στην εξασφάλιση του περιεχομένου ενός αρχειακού αντικειμένου ώστε
μπορεί να αναπαρασταθεί και να ερμηνευτεί παρά της μελλοντικές αλλαγές που προβλέπονται στις τεχνολογίες πρόσβασης.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξημένη ενημερότητα του ρόλου που μπορεί να παίξουν τα μεταδεδομένα στην υποστήριξη διατήρησης ψηφιακών αντικειμένων για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στην πραγματικότητα ο ρόλος κλειδί των μεταδεδομένων στην διατήρηση έχει γίνει πλέον ευρέως αποδεκτός, συνεπώς η ερευνητική κοινότητα
τώρα πλέον εστιάζει στην αναγνώριση επακριβώς του είδους των μεταδεδομένων που απαιτούνται. 

Αναλυτικά παρουσιάζονται:
 Το OAIS μοντέλο
 Πρωτοβουλίες από Εθνικές και ερευνητικές βιβλιοθήκες
 Πρωτοβουλίες για ανάπτυξη σχημάτων μεταδεδομένων για
 διατήρηση ηλεκτρονικών εγγραφών
 Πρωτοβουλίες από ερευνητικά έργα ψηφιοποίησης
 Συμπεράσματα – Μελλοντικές κατευθύνσεις
 κ.α.
το πλήρες κείμενο εδώ 
 

16 Ιουνίου 2010

Το κερασάκι στην τούρτα



Κάπου διάβασα ότι σε περιόδους κρίσης, κυρίως οικονομικής, έχει παρατηρηθεί η ανά τον κόσμο αύξηση των επισκεπτών των βιβλιοθηκών. Τα αίτια μάλλον εύκολο να εντοπιστούν......
 
Η έλλειψη χρημάτων για αγορές βιβλίων και περιοδικών, οι περικοπές άλλων ειδών ψυχαγωγίας, η ανάγκη αναθεώρησης φιλοσοφίας και στάσης ζωής σε ασταθείς περιόδους και πολλά πολλά άλλα.....φαίνεται να οδηγούν τον κόσμο στις πόρτες των βιβλιοθηκών.
 
Παρατηρώντας τις εξελίξεις  στον επαγγελματικό στίβο της ελληνικής βιβλιοθηκονομίας, μέσα στο κλίμα που έχει διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες στη Χώρα..........φοβάμαι ότι στις επόμενες ακόμα πιο δύσκολες μέρες που θ ακολουθήσουν πολλές από τις πόρτες των ελληνικών βιβλιοθηκών θα είναι (πια οριστικά και ερμητικά) κλειστές για τον κόσμο.......

Νιώθω να επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η άποψη ότι οι βιβλιοθήκες και τα αρχεία φορέων και οργανισμών της Χώρας ήταν και είναι απλώς το άχρηστο, άγευστο κερασάκι στην τούρτα......


Υ.Γ. αξίζει να διαβάσετε ενδεικτικά τις παρακάτω αναρτήσεις

7 Ιουνίου 2010

Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα



Ο ηλεκτρονικός κατάλογος της ελληνικής αναδρομικής εθνικής βιβλιογραφίας του 19ου αιώνα, τον οποίο συγκροτούσαν τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ο Φίλιππος Ηλιού και η Πόπη Πολέμη, επεξεργασμένος, διατίθεται on-line μέσω της ιστοσελίδας της βιβλιοθήκης του Μουσείου Μπενάκη.

Πρόκειται για την πρώτη συνολική "κατάθεση δελτίων" σε ηλεκτρονική μορφή ενός έργου εν τω γίγνεσθαι, για την πρώτη κωδικοποίηση και συνοπτική παρουσίαση όσων συναφών στοιχείων έχουν συγκεντρωθεί στο Βιβλιολογικό Εργαστήρι "Φίλιππος Ηλιού".

Έργο συλλογικό, όπως κάθε βιβλιογραφία μεγάλης πνοής, η Ελληνική Βιβλιογραφία του 19ου αιώνα στηρίζεται ασφαλώς στη μακρά προεργασία επιφανών ερευνητών και αφανών βιβλιογράγων. Θεμέλιος λίθος στάθηκε η τρίτομη "Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-1863" των Δ. Γκίνη και Β. Μέξα (Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών, 1937-1957), σε συνδιασμό με τις αλλεπάλληλες σειρές προσθηκών για την ίδια περίοδο από τον Κ.Θ. Δημαρά, τα Τετράδια Εργασίας του Κέντρου Νεολληνικών Ερευνών του ΕΙΕ.

Ο ηλεκτρονικός κατάλογος περιέχει όλα τα βιβλιογραφημένα ελληνικά φυλλάδια και βιβλία -πλήν μονόφυλλων, δίφυλλών και χαρτών- ή με άλλα λόγια, όλα τα βιβλιογραφημένα αυτελή έντυπα, σε ελληνική γλώσσα, που απευθύνονται σε ελληνόγλωσσο αναγνωστικό κοινό. Έχουν συγκροτηθεί:
- για την περίοδο 1833-1863, με βάση τον πρώτο τόμο της "Ελληνικής Βιβλιογραφίας του 19ου αι." του Φ. Ηλιού και τον δεύτερο τόμο.
- για την περίοδο 1833-1863, με βάση την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-1863 των . Γκίνη και Β. Μέξα, καθώς και τις συστηματικές σειρές προσθηκών που ακολούθησαν, εμπλουτισμένα με πρόσθετα στοιχεία.
- για την περίοδο 1864-1900, με βάση την την Ελληνική Βιβλιογραφία 1864-1900 των Φ. Ηλιού και Π. Πολέμη
- με νέες προσθήκες για όλες τις περιόδους που έχουν συσσωρευτεί στο Βιβλιολογικό Εργαστήρι

Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει είτε την ελεύθερη αναζήτηση στο σύνολο των πληροφοριών, είτε με συνδυστική αναζήτηση. Οι 45.000 εγγραφές συνοδεύονται από την ένδειξη των βιβλιογραφικών πηγών, καθώς και του συνόλου των ελληνικών και ξένων βιβλιοθηκών στις οποίες έχουν εντοπιστεί αντίτυπα του κάθε εντύπου (εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα σε εκατοντάδες βιβλιοθήκες). Επιπλέον δίνεται η ηλεκτρονική διεύθυνση (ένδειξη ΨΗΦ), των βιβλιογραφούμενων εντύπων, που έχουν ψηφιοποιηθεί από άλλους φορείς και είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Τέλος παρέχεται ευρετήριο συντομογραφιών των πηγών και των βιβλιοθηκών που έχουν αποδελτιωθεί, καθώς και ευρετήριο συγγραφέων, μεταφραστών, φιλολογικών εκδοτών, ενώ προβλέπεται ευρετήριο θεματικών όρων.

Δημιουργοί: Φίλιππος Ηλιού - Πόπη Πολέμη
Επιστημονικοί συνεργάτες: Αναστασία Μυλωνοπούλου - Ειρήνη Ριζάκη
Ηλεκτρονική σχεδίαση: Infolib