Μακροπρόθεσμη διατήρηση ψηφιακού υλικού

Μακροπρόθεσμη διατήρηση ψηφιακού υλικού

των Π. Κωνσταντόπουλου, Μ. Πετράκη και Μ. Πετράκη

Εισαγωγή

Η ψηφιακή πληροφορία απαιτεί περισσότερο ίσως από κάθε άλλο μέσο αναλυτικά μεταδεδομένα για να εξασφαλίσει την διατήρηση και δυνατότητα πρόσβασης σε μελλοντικές γενιές. Τα μεταδεδομένα που απαιτούνται για την διατήρηση παραδοσιακών πληροφοριακών πόρων, όπως για ένα βιβλίο, είναι αρκετά πιο απλά. Το βιβλίο είναι ένα φυσικό, στατικό αντικείμενο: έχει ξεκάθαρα όρια, και το περιεχόμενο του δεν μεταβάλλεται στη διάρκεια του χρόνου. Επιπλέον η τεχνολογία που απαιτείται για την πρόσβαση σε ένα βιβλίο- η ανθρώπινη οπτική επιθεώρηση – είναι απίθανο να
αχρηστεύσει.

Σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, η εξασφάλιση της «φυσικής ύπαρξης» ενός ψηφιακού αντικειμένου για μεγάλο χρονικό διάστημα αναλογούσε στην διατήρηση της ροής των δυφίων σε μη-ασταθή ψηφιακά μέσα αποθήκευσης. Αυτό ωστόσο είναι ένα μόνο κομμάτι της διαδικασίας διατήρησης. Καθώς τα ψηφιακά αντικείμενα δεν παραμένουν αμετάβλητα, οι αλλαγές στην ιστορία ενός αντικειμένου πρέπει να διατηρούνται στην διάρκεια του χρόνου εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αυθεντικότητα και ακεραιότητα τους. Οι τεχνολογίες πρόσβασης στα ψηφιακά αντικείμενα συχνά αχρηστεύουν: συνεπώς ίσως είναι αναγκαία η ενθυλάκωση μαζί με το αντικείμενο της πληροφορίας
που σχετίζεται με το κατάλληλο περιβάλλον του υλικού, το λειτουργικό σύστημα καθώς το λογισμικό που απαιτείται για την αναπαράσταση του αντικειμένου (rendering). Όλο το σύνολο αυτής της πληροφορίας καθώς και άλλες μορφές περιγραφής και τεκμηρίωσης μπορεί να συλλαμβάνονται με μεταδεδομένα που σχετίζονται με το
αντικείμενο.
 

Στόχος των μεταδεδομένων διατήρησης είναι η υποστήριξη και διευκόλυνση της συνοχής της ψηφιακής πληροφορίας για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστραλίας ορίζει μια σύνοψη των τύπων πληροφορίας που ανήκουν σε αυτή την κατηγορίας. Συγκεκριμένα τα μεταδεδομένα διατήρησης μπορεί να χρησιμοποιηθούν για:
• Αποθήκευση τεχνικών πληροφοριών για την υποστήριξη αποφάσεων και
ενεργειών διατήρησης

• Τεκμηρίωση ενεργειών διατήρησης που έχουν ληφθεί όπως για παράδειγμα πολιτικές μετατροπής (migration), εξομοίωση (emulation)
• Καταγραφή της επιρροής των στρατηγικών διατήρησης
• Εξασφάλιση της αυθεντικότητας των ψηφιακών πόρων στην διάρκεια του χρόνου
• Καταγραφή πληροφορίας για διαχείριση συλλογών και διαχείριση των
δικαιωμάτων
 

Το είδος της πληροφορίας που απαριθμήσαμε παραπάνω απευθύνονται σε δυο λειτουργικούς στόχους: πρώτος στόχος είναι η παροχή αρκετής γνώσης στους διαχειριστές διατήρησης για την λήψη κατάλληλων ενεργειών ώστε να διατηρείται η ροή μπιτ του ψηφιακού αντικειμένου για μεγάλα χρονικά διαστήματα και ο δεύτερος αναφέρεται στην εξασφάλιση του περιεχομένου ενός αρχειακού αντικειμένου ώστε
μπορεί να αναπαρασταθεί και να ερμηνευτεί παρά της μελλοντικές αλλαγές που προβλέπονται στις τεχνολογίες πρόσβασης.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξημένη ενημερότητα του ρόλου που μπορεί να παίξουν τα μεταδεδομένα στην υποστήριξη διατήρησης ψηφιακών αντικειμένων για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στην πραγματικότητα ο ρόλος κλειδί των μεταδεδομένων στην διατήρηση έχει γίνει πλέον ευρέως αποδεκτός, συνεπώς η ερευνητική κοινότητα
τώρα πλέον εστιάζει στην αναγνώριση επακριβώς του είδους των μεταδεδομένων που απαιτούνται. 

Αναλυτικά παρουσιάζονται:

 Το OAIS μοντέλο

 Πρωτοβουλίες από Εθνικές και ερευνητικές βιβλιοθήκες

 Πρωτοβουλίες για ανάπτυξη σχημάτων μεταδεδομένων για
 διατήρηση ηλεκτρονικών εγγραφών

 Πρωτοβουλίες από ερευνητικά έργα ψηφιοποίησης

 Συμπεράσματα – Μελλοντικές κατευθύνσεις

 κ.α.

το πλήρες κείμενο εδώ